Bademcik iltihabı, hem yetişkinlerde hem de çocuklarda yaygın olarak karşılaşılan, sıklıkla boğaz ağrısı ve yutkunma zorluğu ile kendini gösteren bir sağlık sorunudur. Peki, bu rahatsızlık neden ortaya çıkar ve belirtileri nelerdir? İster viral ister bakteriyel kaynaklı olsun, bademcik iltihabı günlük yaşamı olumsuz etkileyebilir. Bu yazımızda, bademcik iltihabının temel nedenlerini, belirtilerini ve evde uygulayabileceğiniz rahatlama yöntemlerini ele alacağız. İşte bademcik iltihabı hakkında bilmeniz gerekenler, ağrınızı hafifletmenin yolları ve daha fazlası!
Bademcik İltihabı Neden Olur?
Bademcik iltihabı, çoğu zaman enfeksiyon kaynaklı bir sağlık problemidir. Peki, bu “iltihap” neden olur? Genellikle, viral veya bakteriyel patojenler bu sağlık sorununun başlıca tetikleyicileridir. Virüsler, soğuk algınlığı ve grip gibi hastalıklarla ilişkiliyken, bakteriyel nedenler arasında en sık rastlananı ‘Streptococcus pyogenes’tir. Bu bakteri, strep boğaz olarak bilinen duruma sebep olur. Viral enfeksiyonlar kendiliğinden iyileşme eğilimindeyken, bakteriyel enfeksiyonlar genellikle daha şiddetli semptomlara yol açar ve antibiyotik tedavisi gerektirebilir.
Bağışıklık Sistemi ve “Bademcik İltihabı”: İçsel Faktörler
Sağlıklı bir bağışıklık sistemi, enfeksiyonlara karşı koruma sağlar, ancak zayıflamış bir sistem, bademcik iltihabına yol açabilir. İmmün yetmezlik durumlarında veya bağışıklık sistemini baskılayan hastalıklar (örneğin, HIV/AIDS) ve tedaviler (kemoterapi gibi) varsa, kişi enfeksiyonlara daha yatkın hale gelir. Ayrıca, alerjiler veya kronik sinüzit gibi sürekli iltihaplanma yaratan durumlar da bademciklerin daha sık enfekte olmasına neden olabilir, çünkü sürekli iltihap bademciklerin enfeksiyonlara karşı savunmasız kalmasına yol açar.
Çevresel Faktörler: “Bademcik İltihabına” Neden Olan Dış Etkenler
Çevresel faktörler de “bademcik iltihabı” riskini artırabilir. Sigara dumanı, hava kirliliği ve kimyasal irritanlar gibi tahriş edici maddeler, bademcik dokusunda iltihaplanmaya ve enfeksiyonlara zemin hazırlayabilir. Özellikle sigara dumanına maruz kalmak, hem doğrudan tahriş edici etkisi hem de bağışıklık sistemini baskılaması nedeniyle bademcik iltihabına yol açabilir. Ayrıca, kalabalık ortamlarda geçirilen zaman arttıkça, viral ve bakteriyel patojenlerle karşılaşma ihtimali de artar, bu da enfeksiyon riskini yükseltir.
Genetik Yatkınlık ve “Bademcik İltihabı”: Kalıtsal Faktörler
Bazı bireyler, genetik yapıları gereği bademcik iltihabına daha yatkın olabilirler. Ailede sık görülen bademcik sorunları, genetik bir eğilim olduğunu gösterebilir. Bu durum, bademcik dokusunun yapısının daha büyük ve girintili olması gibi anatomik faktörlerle de ilişkili olabilir. Bu tip bademcikler, bakteri ve virüsler için birikme ve çoğalma alanı sağladığından, enfeksiyon olasılığı artar.
Bademcik İltihabı ile Mücadele: Önleyici Yaklaşımlar
“Bademcik iltihabı”ndan korunmak için alınabilecek önlemler arasında el hijyenine dikkat etmek, sağlıklı beslenme alışkanlıkları edinmek ve sigara içilmeyen bir çevrede bulunmak yer alır. Ayrıca, yıllık grip aşısı gibi önleyici sağlık tedbirleri, viral enfeksiyonlardan korunmaya yardımcı olabilir. Çocuklar ve yetişkinler için düzenli sağlık kontrolleri, potansiyel sorunların erken tespit edilmesini sağlar, bu da tedavinin daha etkili ve hızlı olmasına olanak tanır. Her durumda, sürekli ya da şiddetli bademcik iltihabı belirtileri gözlemlendiğinde, tıbbi bir değerlendirme yapılması önemlidir.
Bademcik İltihabı Belirtileri
Bademcik iltihabı denildiğinde akla ilk gelen şey genellikle “boğaz ağrısı”dır. Ancak bu, bu rahatsızlığın yaratabileceği tek belirti değildir. Enfekte bademcikler genellikle kızarır ve şişer, yutkunmayı zor ve ağrılı hale getirir. Ayrıca, ağız açıldığında bademcikler üzerinde beyaz veya sarı “pus” kaplı alanlar gözlenebilir. Şiddetli vakalarda, bademcik iltihabı yüksek “ateş”, baş ağrısı ve hatta boyun bölgesinde şişmiş lenf düğümleri gibi semptomlara da neden olabilir.
Genellikle Göz Ardı Edilen Bir İşaret: “Kötü Nefes”
Bademcik iltihabı, genellikle kötü nefes almayı da beraberinde getirir. Bu durum, enfeksiyonun neden olduğu bakteri ve virüslerin ağız içinde birikmesiyle meydana gelir. “Kötü nefes”, özellikle sabahları daha belirgin hale gelebilir ve bireyin sosyal yaşantısını olumsuz etkileyebilir. Bu belirti, çoğu zaman hasta tarafından hemen fark edilmez, ancak çevresindekiler tarafından kolaylıkla algılanabilir.
Yutkunma Zorluğu ve Konfor Kaybı
Bademcik iltihabının en rahatsız edici belirtilerinden biri de “yutkunma zorluğu”dur. Bademciklerin şişmesi ve iltihaplanması, yutkunmayı ağrılı ve zor bir hale getirir. Bu durum, özellikle katı gıdalar tüketirken kendini gösterir. Yemek yeme ve hatta sıvı tüketme işlemi bile zorlaşabilir. Bu da hastaların yeterli beslenememesine ve hızla kilo kaybetmesine neden olabilir.
Diğer Genel Belirtiler: “Halsizlik ve Yorgunluk”
Bademcik iltihabı vücudun genel durumunu da etkiler. Hastalar sıklıkla “halsizlik” ve “yorgunluk” şikayetinde bulunur. Vücut enfeksiyonla savaşırken, enerji düzeyinde doğal bir düşüş meydana gelir ve bu da günlük aktivitelerde azalmaya yol açar. Hastalar, normal aktivitelerini yerine getirirken daha çabuk yorulabilir ve bu durum, günlük yaşam kalitesini ciddi şekilde düşürebilir.
Tedaviye Yanıt Vermeyen Belirtiler
Eğer bademcik iltihabı belirtileri evde uygulanan tedavilere rağmen birkaç gün içinde düzelme göstermezse veya belirtiler daha da şiddetlenirse doktora başvurmak şarttır. Özellikle yüksek ateş devam ederse, nefes almakta güçlük çekiliyorsa veya yutkunma işlemi neredeyse imkânsız hale geliyorsa acil tıbbi müdahale gerekebilir. Bu durumlar, bademcik iltihabının daha ciddi bir sağlık sorununa dönüşmekte olduğunun işaretleri olabilir.
Bademcik İltihabına Ne İyi Gelir?
“Bademcik iltihabı”na iyi gelen ilk ve en doğal çözüm, sıcak çaylar ve bala başvurmaktır. Adaçayı, papatya ve yeşil çay gibi bitki çayları, doğal anti-inflamatuar özellikleri nedeniyle boğaz ağrısını hafifletmede son derece etkilidir. Çaya birkaç damla limon suyu ve bir tatlı kaşığı bal eklemek, mikroplarla savaşmaya yardımcı olur ve boğazınızı “yumşatır”. Bu basit ev tedavisi, ağrıyı azaltmada ve enfeksiyon sürecini hızlandırmada büyük rol oynar.
Tuzlu Su Gargarası: Eski ama Altın Değerinde Bir Çare
Geleneksel bir yöntem olan tuzlu su ile gargara yapmak, “bademcik iltihabı” için birebirdir. Ilık tuzlu su, bademciklerdeki bakteri yükünü azaltır ve şişliği indirger. Günde üç veya dört kez bir çay kaşığı tuz karıştırılmış bir bardak ılık su ile gargara yapmak, iltihabı ve ağrıyı azaltmada oldukça etkilidir. Bu yöntem, aynı zamanda ağız içindeki diğer yaraların ve enfeksiyonların iyileşmesine de katkı sağlar.
Yeterli Hidrasyon ve Yumuşak Gıdalar
Bademcik iltihabı sırasında bol miktarda sıvı tüketmek, toksinlerin vücuttan atılmasına ve mukusun inceltilmesine yardımcı olur. “Bol sıvı” tüketmek, enfeksiyon sırasında kaybedilen nemin yerine konmasını sağlar ve genel iyileşme sürecini hızlandırır. Ayrıca, boğazınızı tahriş etmeyecek yumuşak gıdalar yemek, yutkunma sırasında yaşanan rahatsızlığı azaltabilir. Çorbalar, yoğurt ve püre haline getirilmiş meyveler gibi gıdalar, hem besleyici hem de boğaza karşı naziktir.
Nemlendiriciler ve Buhar Tedavisi
Oda nemlendiricileri veya sıcak bir duşun buharı, “bademcik iltihabı” sırasında solunum yollarını açmaya ve mukusun inceltilmesine yardımcı olabilir. Özellikle kuru ve soğuk havalarda, nemlendiriciler havadaki nem oranını artırarak solunum yollarınızın daha az tahriş olmasını sağlar. Ayrıca, okaliptüs veya mentol içeren buhar inhalasyonları, boğaz ağrısını ve tıkanıklığı hafifletmede oldukça etkilidir.
Sigaradan Uzak Durmak ve Düzenli Kontroller
Bademcik iltihabını önlemek ve tedavi etmek için sigara içmekten kaçınmak şarttır. Sigara ve diğer tütün ürünleri, bademciklerdeki ve boğazdaki iltihabı tetikleyebilir. Ayrıca, düzenli olarak diş hekimi ziyaretleri ve ağız hijyenine dikkat etmek, bakteriyel yükü azaltır ve enfeksiyon riskini düşürür. Eğer bademcik iltihabı tekrar eden bir sorun ise, bir kulak burun boğaz uzmanı ile görüşmek, uzun vadeli tedavi planları ve önlemler hakkında bilgi almanızı sağlar.
Antibiyotikle Geçmeyen Bademcik İltihabı
Bazen “antibiyotikler” bademcik iltihabını tedavi etmede yetersiz kalabilir. Eğer antibiyotik kullanımına rağmen belirtilerinizde iyileşme gözlemlemiyorsanız, bu durum enfeksiyonun viral bir kaynağı olabileceğini ya da daha dirençli bir bakteri türü ile karşı karşıya olduğunuzu gösterebilir. Bu durumda, doktorunuzla tekrar iletişime geçmek ve durumu detaylıca tartışmak önemlidir. Doktor, durumunuzu yeniden değerlendirerek farklı bir “antibiyotik” önerebilir veya ek testler yaparak enfeksiyonun nedenini daha iyi anlamaya çalışabilir.
Alternatif Tedaviler ve Yaklaşımlar
Antibiyotikle tedaviye cevap vermeyen “bademcik iltihabı” durumunda, bazen alternatif tedavi yöntemleri devreye girebilir. İmmün sistemini güçlendirecek vitamin takviyeleri, probiyotikler veya bitkisel çaylar faydalı olabilir. Örneğin, adaçayı ve yeşil çay gibi anti-inflamatuar özelliklere sahip bitkiler, doğal yollarla iltihabın azalmasına yardımcı olabilir. Ayrıca, stres yönetimi ve yeterli dinlenme de, vücudun enfeksiyonla mücadele kapasitesini artırarak iyileşme sürecine katkıda bulunur.
Cerrahi Müdahale İhtimali
Kronik veya tedaviye dirençli “bademcik iltihabı” durumlarında, bazen cerrahi müdahale gerekebilir. Tonsillektomi, yani bademciklerin alınması, tekrarlayan enfeksiyonları olan veya antibiyotik tedavisine yanıt vermeyen hastalar için son çare olarak düşünülebilir. Bu prosedür, özellikle enfeksiyonların yaşam kalitesini önemli ölçüde düşürdüğü durumlarda önerilir. Cerrahi bir müdahale öncesi, potansiyel faydaları ve riskleri doktorunuzla detaylıca tartışmak önemlidir.
Yaşam Tarzı Değişiklikleri ve Önlemler
“Antibiyotikle geçmeyen bademcik iltihabı”na karşı yaşam tarzı değişiklikleri de önemlidir. Sigara içmek, alkol tüketmek ve yetersiz beslenme, bademciklerin iltihaplanmasına katkıda bulunabilir. Sigarayı bırakmak, alkol tüketimini azaltmak ve dengeli, vitamin açısından zengin bir diyet uygulamak, genel sağlık durumunuzu ve bademcik sağlığınızı iyileştirebilir. Ayrıca, düzenli egzersiz yapmak ve yeterli su tüketmek de vücudunuzun enfeksiyonlarla savaşmasına yardımcı olur.
Uzman Görüşü ve İkinci Bir Fikir Almak
Eğer bademcik iltihabınız antibiyotik tedavisine rağmen geçmiyorsa, bir uzman KBB doktoruna başvurmak iyi bir fikir olabilir. Bazen, başka bir sağlık problemi bademcik iltihabının arkasında yatabilir veya enfeksiyonun doğru tanımlanmamış olması mümkündür. İkinci bir fikir almak, doğru tanı ve tedavi planını belirlemenize yardımcı olabilir ve sizin daha hızlı iyileşmenize olanak tanır. Bu süreçte, tüm tedavi seçeneklerini gözden geçirmek ve en uygun çözümü bulmak için doktorunuzla açık bir iletişim kurmak önemlidir.
Bademcik İltihabının Temizlenmesi: İlk Adımlar
Bademcik iltihabıyla mücadelede ilk adım, doğru “temizlik” yöntemlerini bilmektir. İltihaplı bademcikler, genellikle ağrılı ve rahatsız edici oldukları için, bu durumda yumuşak ve nazik yöntemler en iyisidir. Tuzlu su ile düzenli gargara yapmak, iltihabı azaltabilir ve bademciklerdeki mukus ve bakterileri temizleyebilir. Bu yöntem, bademciklerinizi doğal yoldan “temizlemenize” yardımcı olur ve iyileşme sürecini hızlandırabilir. Ayrıca, iltihabı ve ağrıyı hafifletmek için sıcak çaylar ve bal gibi doğal tedaviler de faydalıdır.
Evde Uygulanabilecek Yöntemler: Pratik ve Etkili
Bademcik iltihabını evde “temizlemek” için birkaç basit ama etkili yöntem mevcuttur. İltihaplı bademciklere iyi gelen sıcak çaylar ve bitki çayları, rahatlama sağlayabilir. Adaçayı, papatya gibi anti-inflamatuar özelliklere sahip bitkiler, boğazı rahatlatır. Ayrıca, bir çay kaşığı tuz eklenmiş ılık su ile gargara yapmak, bademciklerdeki bakteri ve virüsleri “temizleyerek” enfeksiyonu kontrol altına almanıza yardımcı olur. Bu tür doğal çözümler, yan etkisiz ve güvenilir alternatifler sunar.
Medikal Tedaviler: Ne Zaman Gerekir?
Eğer evde uygulanan yöntemlerle bademcik iltihabı “temizlenmez” ve semptomlar kötüleşirse, medikal tedaviye başvurmak gerekir. Antibiyotikler, bakteriyel enfeksiyonlar söz konusu olduğunda genellikle etkili olur. Ancak, doktorunuz öncelikle bir boğaz kültürü yaparak enfeksiyonun türünü tespit etmelidir. Bu test, doğru antibiyotik tedavisinin belirlenmesine yardımcı olur. Antibiyotik kullanımı, doktor tavsiyesiyle ve reçeteye uygun şekilde olmalıdır; aksi takdirde dirençli bakteri türlerinin gelişimine yol açabilir.
Alternatif Tedaviler: Bitkisel Çözümler ve Destekleyici Terapiler
Bademcik iltihabını “temizlemek” için alternatif tedavilere de başvurulabilir. Örneğin, ev yapımı bitki çayları, boğaz pastilleri, propolis spreyleri gibi ürünler iltihabı hafifletmekte faydalı olabilir. Ayrıca, aromaterapi ve buhar inhalasyonları da bademciklerdeki mukusun inceltilmesine ve iltihabın azaltılmasına yardımcı olabilir. Bu yöntemler, konvansiyonel tıbbi tedavilere destek olarak veya hafif vakalarda bağımsız çözüm olarak tercih edilebilir.
Uzun Vadeli Bakım ve Korunma
“Bademcik iltihabı”nı temizlemenin yanı sıra, tekrarlanmasını önlemek de önemlidir. Sigara içmekten kaçınmak, düzenli ağız ve diş bakımı yapmak, yeterli ve dengeli beslenmek bademcik sağlığını korumaya yardımcı olur. Ayrıca, mevsim geçişlerinde ve soğuk havalarda koruyucu önlemler almak, bademcik iltihabı riskini azaltabilir. Yıllık sağlık kontrolleri ve gerekirse aşılar, genel sağlık durumunuzu korumanın ve potansiyel enfeksiyonları önlemenin etkili yollarıdır.
Sonuç
Bademcik iltihabı, hem çocuklarda hem de yetişkinlerde yaygın bir sağlık sorunu olarak karşımıza çıkar ve genellikle birtakım rahatsız edici semptomlarla kendini gösterir. Enfeksiyonun ciddiyetine bağlı olarak, bademciklerdeki ağrı ve şişlik farklı seviyelerde hissedilebilir. Ayrıca, “bademcik taşı” varlığı da bu durumu daha da karmaşık hale getirebilir. Bademcik taşları, genellikle kalsiyum ve diğer minerallerin birikmesiyle oluşan küçük depozitlerdir ve zaman zaman ağızda kötü kokuya neden olabilirler. Bu taşlar, özellikle yemek artıklarının ve diğer yabancı cisimlerin bademcik kriptlerinde birikmesi sonucu oluşur.
Bademcik iltihabının bir diğer yaygın semptomu olan “bademcik şişmesi“, vücudun enfeksiyona karşı gösterdiği doğal bir tepkidir. Bu şişlik, bademciklerin enfekte olmuş bölgesindeki kan akışının artması ve beyaz kan hücrelerinin bölgeye yönlendirilmesiyle meydana gelir. Bu süreç, bademciklerin kızarmasına ve boyutlarının büyümesine neden olabilir, bu da yutkunmayı ve hatta bazen nefes almayı zorlaştırabilir.
Enfeksiyonlar ayrıca “ağız kokusu” ve “ağız yarası” gibi problemlere de yol açabilir. Ağız kokusu, özellikle bakteriyel enfeksiyonların varlığında, bakterilerin ürettiği sülfür bileşikleri nedeniyle ortaya çıkar. Bu kokunun şiddeti, enfeksiyonun ciddiyeti ve oral hijyenin kalitesine bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Ağız yarası ise, enfeksiyonun neden olduğu iltihabın ağzın diğer bölgelerine yayılmasıyla meydana gelir. Bu yaralar ağrılı olabilir ve yeme veya konuşma sırasında rahatsızlık verebilir.
Bademcik iltihabının tedavisi, genellikle enfeksiyonun türüne ve ciddiyetine göre değişir. Bakteriyel enfeksiyonlar genellikle antibiyotiklerle tedavi edilirken, viral enfeksiyonlar için genellikle semptomatik tedavi uygulanır. İlaç tedavisinin yanı sıra, bol miktarda sıvı tüketmek, tuzlu su ile gargara yapmak ve yeterli dinlenme, iyileşme sürecini hızlandırabilir. Ancak, semptomlar şiddetliyse veya tedaviye rağmen düzelme göstermiyorsa, tıbbi yardım almak önemlidir. Özellikle, solunum güçlüğü çekmek veya şiddetli yutma zorluğu yaşamak gibi durumlar, acil müdahale gerektirebilir.
Uzun vadeli bakım ve önleme stratejileri de bademcik sağlığı için kritik önem taşır. Sigara içmekten kaçınmak, düzenli el yıkama, yeterli beslenme ve ağız hijyenine özen göstermek, tekrarlayan enfeksiyon riskini azaltabilir. Ayrıca, özellikle tekrarlayan bademcik iltihabı sorunu yaşayan bireyler için düzenli doktor kontrolleri ve gerekirse yıllık grip aşıları gibi önlemler de tavsiye edilir.
Sonuç olarak, bademcik iltihabı ciddiye alınması gereken ve uygun yönetim gerektiren bir durumdur. Semptomların erken tanınması ve etkin tedavi, komplikasyonların önlenmesinde anahtardır. Her zaman olduğu gibi, belirtiler şiddetli veya yönetilmesi zor olduğunda profesyonel tıbbi tavsiye almak en iyi yaklaşımdır.
Sık Sorulan Sorular
Bademcik iltihabı nedir ve neden olur?
Bademcik iltihabı, genellikle bademciklerde viral veya bakteriyel enfeksiyonlar sonucu ortaya çıkan bir durumdur. Bademcikler, boğazın her iki yanında bulunan ve mikropları filtrelemeye yardımcı olan lenfoid dokulardır. Viral bademcik iltihapları çoğunlukla soğuk algınlığı veya grip gibi hastalıklardan kaynaklanırken, bakteriyel iltihaplar genellikle streptokok bakterisi gibi spesifik patojenler tarafından tetiklenir. Enfeksiyon, bademciklerin kızarmasına, şişmesine ve bazen de üzerlerinde beyaz lekelerin oluşmasına neden olur.
Bademcik iltihabının belirtileri nelerdir?
Bademcik iltihabının en yaygın belirtileri arasında şiddetli boğaz ağrısı, yutkunma güçlüğü, bademciklerde kızarıklık ve şişlik, ağızda kötü tat, ve ateş bulunur. Hastalar ayrıca boyunlarında lenf düğümlerinde şişlik ve hassasiyet de yaşayabilirler. Eğer bakteriyel bir enfeksiyon söz konusu ise, bademciklerin yüzeyinde sarı veya beyaz pus tabakaları görülebilir. Genel halsizlik, baş ağrısı ve kulak ağrısı da diğer sık rastlanan belirtiler arasındadır.
Bademcik iltihabı nasıl tedavi edilir?
Bademcik iltihabının tedavisi, altta yatan nedenine bağlı olarak değişir. Viral kaynaklı iltihaplar genellikle kendiliğinden geçer ve tedavi, belirtilerin hafifletilmesine yönelik olur. İlaç olarak ağrı kesiciler, ateş düşürücüler ve boğaz spreyleri kullanılabilir. Bakteriyel enfeksiyonlar ise antibiyotiklerle tedavi edilir. Önemli olan, doktorun reçete ettiği antibiyotiklerin tam olarak belirtilen dozda ve süre boyunca alınmasıdır. Tedaviye yanıt vermemesi durumunda doktorunuza başvurmalısınız.
Bademcik iltihabı bulaşıcı mıdır?
Evet, bademcik iltihabı bulaşıcıdır, özellikle bakteriyel veya viral enfeksiyonlara bağlı olduğunda. Hastalık, enfekte kişilerin öksürük veya hapşırık yoluyla havaya saçtıkları damlacıklar aracılığıyla yayılabilir. Ayrıca, enfekte kişilerin kullanmış olduğu bardak, tabak gibi eşyalar aracılığıyla da geçebilir. Hijyen kurallarına dikkat edilmesi, hasta kişilerle yakın temasın sınırlandırılması ve mümkünse maskenin kullanılması, enfeksiyonun yayılmasını önlemeye yardımcı olabilir.
Bademcik iltihabını önlemek için ne yapılabilir?
Bademcik iltihabını önlemek için alınabilecek önlemler arasında el yıkama alışkanlıklarına dikkat etmek, sağlıklı beslenmek, yeterince dinlenmek ve bağışıklık sistemini güçlendirecek aktivitelerde bulunmak yer alır. Ayrıca, hastalıkların yayılma dönemlerinde kalabalık ortamlardan kaçınmak ve kişisel hijyene özen göstermek önemlidir. Sigara içmekten kaçınmak ve alkol tüketimini sınırlamak da bademcik sağlığını korumak adına atılacak sağlıklı adımlardır.
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tonsillitis – The Johns Hopkins University – Arşiv Bağlantısı
Tonsillitis – University of Rochester Medical Center – Arşiv Bağlantısı
Recurrent tonsillitis: histologic and bacteriologic evaluation – PubMed – Arşiv Bağlantısı
Comparison of innate lymphoid cells from tissue and blood in chronic tonsillitis and tonsillar hypertrophy – PubMed
